ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σελίδα 6

Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου

 

Ø  Βυζάντιο = το χριστιανικό κράτος της ελληνορωμαϊκής Ανατολής που αναδύθηκε μέσα από τους κόλπους του Ρωμαϊκού Κράτους. 

Ø  Οι όροι Βυζάντιο και Βυζαντινοί είναι μεταγενέστεροι.

Ø  Οι κάτοικοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αυτοπροσδιορίζονταν με ονομασίες που δηλώνουν τη ρωμαϊκή προέλευση του κράτους (Ρωμαίοι / Ρωμηοί, Ρωμανία, Πολιτεία / Κράτος Ρωμαίων).

Ø  Οι σημαντικότεροι σταθμοί στην πορεία της μεταμόρφωσης του Ρωμαϊκού σε Βυζαντινό Κράτος είναι:

·       η εξίσωση των δικαιωμάτων των Χριστιανών με τα δικαιώματα των άλλων θρησκευτικών ομάδων,

·        η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης επί Κωνσταντίνου Α΄,

·        η ανάδειξη του Χριστιανισμού σε κρατική θρησκεία

·        και η διαίρεση της αυτοκρατορίας επί Θεοδοσίου Α΄ (379395).

 

Σελίδες 7 - 9

1.                   Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

 

v  Η ύπαρξη του Βυζαντίου συνδέεται με τον ρωμαίο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α΄.

v  Ο Κωνσταντίνος Α΄ πήρε τα ακόλουθα μέτρα για την ανόρθωση του κράτους:

1.                   Ίδρυσε την Κωνσταντινούπολη, ένα νέο διοικητικό κέντρο στην Ανατολή.

2.                   Αναγνώρισε το δικαίωμα άσκησης της χριστιανικής λατρείας.

3.                   Καθιέρωσε στη διοίκηση τη διάκριση της πολιτικής  και της στρατιωτικής εξουσίας.

4.                   Χρησιμοποίησε ένα σταθερό χρυσό νόμισμα.

 

α. Λόγοι ίδρυσης Κωνσταντινούπολης

 

v  Λόγοι ίδρυσης της Κωνσταντινούπολης

 

1. Η Κωνσταντινούπολη στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου είχε μοναδική γεωπολιτική θέση και εμπορική σημασία, καθώς βρισκόταν στο σταυροδρόμι της Ασίας και της Ευρώπης, τον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.
2. Η Ανατολή, αντίθετα από τη Δύση, διέθετε ακμαίο πληθυσμό και οικονομία.
3. Οι Χριστιανοί, των οποίων την πολιτική στήριξη είχε ο Κωνσταντίνος, ήταν πολυπληθέστεροι στην Ανατολή.
4. Θρησκευτικές συγκρούσεις στις μεγάλες πόλεις της Ανατολής.
5. Ευκολότερη απόκρουση των Γότθων και των Περσών.

 

v  Ο χαρακτήρας της πόλης της Κωνσταντινούπολης

 

Ø  Ο Κωνσταντίνος ανοικοδόμησε το Βυζάντιο σύμφωνα με το ρυμοτομικό σχέδιο της Ρώμης.

Ø  Έκτισε στην πόλη νέα τείχη, επιβλητικές λεωφόρους και το φόρουμ (πλατεία) του Κωνσταντίνου.

Ø  Τη στόλισε με λαμπρά έργα τέχνης, το Ιερόν Παλάτιον, το κτίριο της Συγκλήτου και άλλα δημόσια κτίρια: εκκλησίες, λουτρά και δεξαμενές. 

Ø   Στις 11 Μαΐου 330 ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση των εργασιών και τελέστηκαν τα εγκαίνια της πόλης, η οποία έλαβε το όνομα του ιδρυτή της, Κωνσταντινούπολη.

Ø  Η Κωνσταντινούπολη ή Νέα Ρώμη βαθμιαία απέκτησε χαρακτηριστικά χριστιανικής πόλης, αφού οικοδομήθηκαν εκεί πολλές εκκλησίες.

Ø  Παράλληλα η πόλη αναπτύχθηκε ραγδαία: στις αρχές του 5ου αι. ο πληθυσμός της είχε αυξηθεί σε 150.000 ψυχές περίπου, ενώ στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄ (527-565) αριθμούσε 300.000 κατοίκους.

Ø  υπολογισμούς.

Ø   Μέσα σε δύο αιώνες ξεπέρασε το πρότυπο της, δηλαδή την Παλαιά Ρώμη.

 

β. Θρησκευτική πολιτική

Ø  Οι οπαδοί του Χριστιανισμού συγκροτούσαν τη δυναμικότερη πληθυσμιακή ομάδα της Ανατολής.

Ø  Η νέα αυτή θρησκεία φαινόταν ότι μπορούσε να αποκαταστήσει την κλονισμένη ενότητα του Ρωμαϊκού Κράτους.

Ø  Για το λόγο αυτό ο Κωνσταντίνος έδειξε ευνοϊκή στάση προς τον Χριστιανισμό.

Ø  Συγκεκριμένα μετά τη νίκη του επί του Μαξεντίου (312) μετέφερε το μονόγραμμα του Χριστού (Χριστόγραμμα), σημαντικό χριστιανικό σύμβολο, από τη στρατιωτική σημαία (λάβαρον) στα νομίσματά του και εξέδωσε νόμους ευνοϊκούς για τους Χριστιανούς. 

Ø  Όμως, η σθεναρή αντίσταση των οπαδών της αρχαίας θρησκείας, στην Ανατολή και στη Δύση, ιδίως στους κόλπους της συγκλητικής αριστοκρατίας της Ρώμης, δεν επέτρεψε στον Κωνσταντίνο να υιοθετήσει μια καθαρή θρησκευτική στάση ως το τέλος της ζωής του. 

Ø  Το Διάταγμα των Μεδιολάνων που βασίστηκε σε συμφωνία του Κωνσταντίνου και του Λικίνιου (313), αναγνώρισε στους Χριστιανούς ελευθερία άσκησης της λατρείας τους και έτσι εξίσωσε τα δικαιώματά τους με αυτά των άλλων θρησκειών του Ρωμαϊκού Κράτους.

Ø  Οι διωγμοί Χριστιανών πάντως έπαυσαν εντελώς, μόνο όταν ο Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτορας στο Ρωμαϊκό Κράτος (324).

Ø  Ένα χρόνο αργότερα (325) ο Κωνσταντίνος συγκάλεσε στη Νίκαια της Βιθυνίας σύνοδο (συνέδριο) επισκόπων απ' όλες τις επαρχίες του Οικουμενικού Ρωμαϊκού Κράτους γι' αυτό η σύνοδος ονομάστηκε οικουμενική.

Ø  Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος διατύπωσε τη διδασκαλία της Εκκλησίας έναντι των αιρέσεων που είχαν ήδη εμφανισθεί.

Ø  Έκτοτε έγιναν πολλές τέτοιες σύνοδοι με σκοπό την ειρήνευση της Εκκλησίας και, κατ' επέκταση την ειρήνευση της αυτοκρατορίας.