ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

                                        ΟΙ ΠΙΤΣΙΡΙΚΟΙ Δ. ΨΑΘΑΣ

                                        Θεματική ενότητα: Εθνική ζωή

                                Κείμενο: Οι πιτσιρίκοι – Δημήτρης Ψαθάς 

Ø  Χαρακτηριστικά του αποσπάσματος

Το δύσκολο χειμώνα του ΄42 στην Αθήνα ο λαός συνεχίζει την

αντίστασή του κατά των Γερμανών και Ιταλών κατακτητών. Εκτός

από τους μεγάλους, τα μικρά παιδιά αγωνίζονταν και αυτά στον απελευθερωτικό αγώνα με το να προκαλούν φθορές στα πολεμικά όπλα των κατακτητών.

Ø  Ενότητες

1^η ενότητα: Γενάρης του ΄42……….το αστείο η ζωή του.

2^η ενότητα: Βραδάκι………….τρέμει όλος ο κόσμος.

3^η ενότητα: Παίρνει τα μέτρα του…………έγιναν άφαντοι.

 

Άσκηση: Να δώσετε πλαγιότιτλους στις παραπάνω θεματικές ενότητες.

 

Ø    Βασικά θέματα

J  Η αγριότητα, η σκληρότητα των Γερμανών κατακτητών αλλά και η αφέλειά τους.

J  Το θάρρος και η ευρηματικότητα των μικρών αγωνιστών της ελευθερίας.

 

Ø    Ανάλυση

Στην πρώτη ενότητα αναφέρεται ο χρόνος και ο τόπος. Χειμώνας του ΄42 στην περίοδο Κατοχής στην Αθήνα.

Στη δεύτερη ενότητα τα παιδιά συμμετέχουν στον αγώνα της Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών ως σαλταδόροι. Δηλαδή πηδούσαν στα γερμανικά φορτηγά και άρπαζαν τρόφιμα ή έκαναν σαμποτάζ.

Στην τρίτη ενότητα μια παρέα παιδιών κοντά στο Ζάππειο καταφέρνει να κάνει σαμποτάζ σε ένα γερμανικό φορτηγό.

Οι Γερμανοί ταυτίζονται με τον κύκλωπα Πολύφημο, ο οποίος έχει μεγάλη σωματική δύναμη αλλά μειονεκτεί στο νου.

Ο πιτσιρίκος ταυτίζεται με τον Οδυσσέα που ξεχωρίζει για τη δύναμη του μυαλού του και την ευρηματικότητα. Έτσι, καταφέρνει να νικήσει τον Κύκλωπα.

 

Ø    Γλώσσα – Ύφος

Η γλώσσα είναι η απλή δημοτική, με λεξιλόγιο της καθημερινής ομιλίας και λέξεις γερμανικές όπως τις χρησιμοποιούσαν τα παιδιά(μάπας, καρπαζά, νιξ, χιτλερία κ.α.).

Το ύφος είναι ρεαλιστικό, γοργό, αφού ο διάλογος κυριαρχεί, χιουμοριστικό.

 

Άσκηση: Να βρείτε λέξεις ή φράσεις της καθημερινής ομιλίας και άλλες γερνανικές.

 

Ø    Τεχνικές / Τρόποι αφήγησης

J  Διήγηση, δηλαδή αφήγηση σε γ΄ πρόσωπο από έναν παντογνώστη αφηγητή. Δεν συμμετέχει στα γεγονότα αλλά γνωρίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων.

J  Διάλογος, που δίνει ζωντάνια και θεατρικότητα στο κείμενο.

J  Σχόλια του αφηγητή, όταν ειρωνεύεται την αλαζονεία των κατακτητών.

 

Ø    Σχήματα λόγου

J  Μεταφορές

J  Παρομοιώσεις

 

Άσκηση: Να βρείτε στο κείμενο τα παραπάνω σχήματα λόγου.

 

Ø    Χαρακτηρισμοί

Πιτσιρίκος: Τολμηρός, θαρραλέος και γενναίος, που παρά τη μικρή του ηλικία δε φοβάται και συμμετέχει στο σαμποτάζ κατά των κατακτητών. Είναι αντιδραστικός και πατριώτης. Δεν μπορεί να δεχτεί την ανελευθερία και αγωνίζεται μαζί με τα άλλα παιδιά να βοηθήσουν τους μεγάλους για την απελευθέρωση της πατρίδας τους.

 

Γερμανοί: Παρουσιάζονται υπερόπτες, δυνατοί, ακαταμάχητοι. Οργανωτικοί, επίσης. Συμπεριφέρονται με σκληρότητα. Γίνονται βίαιοι, επιθετικοί, απάνθρωποι. Ωστόσο, και αφελείς, αφού τα μικρά παιδιά καταφέρνουν τους ξεγελάσουν.

 

Ø    Ερωτήσεις

Να απαντηθούν οι ερωτήσεις 1, 3 και 4 του βιβλίου.