ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
2.Η μεταβατική εποχή: Οι έριδες για το
ζήτημα των εικόνων
ΦΥΛΛΟ
ΕΡΓΑΣΙΑΣ
α. Ορισμός,
πρωτεργάτες και παράγοντες
v Εικονομαχία: Πνευματική κίνηση που συνδέεται με το ερώτημα: Είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας η λατρεία των εικόνων ή όχι;
v Πρωτεργάτες της εικονομαχίας: οι αυτοκράτορες Λέων Γ΄ (717-741) και Κωνσταντίνος Ε΄ (741-775), που επηρεάστηκαν από τις ανεικονικές (αντίθετες στη λατρεία των εικόνων) αντιλήψεις της ιουδαϊκής και ισλαμικής θρησκείας. Για αυτό απέρριπταν τη λατρεία των εικόνων ως εκδήλωση ειδωλολατρική .
v Οι Ίσαυροι ήταν ευνοϊκοί με τους πληθυσμούς της Μ. Ασίας , γιατί αυτοί αντιμετώπιζαν τις επιδρομές των Αράβων και έτσι έκαναν δεκτές τις ανεικονικές αντιλήψεις..
v
Άλλοι παράγοντες
της εικονομαχίας:
- Δεισιδαιμονίες
και υπερβολές γύρω από τη λατρεία των εικόνων
- Προσπάθεια
Ισαύρων να περιορίσουν την επιρροή των μοναχών
- Η ιδέα ότι η οργή του Θεού οδήγησε στις νίκες των εχθρών γιατί υπερέβαλαν με τη λατρεία των εικόνων.
β. Φάσεις
v
Πρώτη φάση: 8ος αι. Άρχισε με την απομάκρυνση
της εικόνας του Χριστού από τη Χαλκή Πύλη της Πόλης.
v
Διαμαρτυρίες
του λαού.
v
Τερματισμός α΄
φάσης με την Ζ΄ οικουμενική σύνοδο με πρωτοβουλία της αυτοκράτειρας Ειρήνης της
Αθηναίας (780-802), που αποκατέστησε τη λατρεία των εικόνων και διευκρινίστηκε η τιμητική προσκύνηση αυτών.
v
730:
Το πρώτο αυτοκρατορικό διάταγμα κατά τη ς λατρείας των εικόνων.
v
Τιμωρίες
εικονόφιλων με εξορίες, φυλακίσεις και δημεύσεις περιουσιών.
v
Ιωάννης
Δαμασκηνός,
ο σπουδαιότερος θεολόγος της εποχής : Υπερασπιστής των εικονολατρών.
v Κωνσταντίνος Ε΄: Εκστρατεία τρομοκράτησης των μοναχών και καταστροφή των μονών.
v Δεύτερη φάση: 9ος αι. Ξεκίνησε από την Λέοντα Ε΄ τον Αρμένιο, που απέδωσε τις ήττες των Βυζαντινών στην εικονολατρία. Τερματισμός από τη σύνοδο του 843 με την αυγούστα Θεοδώρα και έχουμε την οριστική αποκατάσταση και αναστήλωση των εικόνων.
γ. Σημασία της ήττας των εικονοκλαστών ή αλλιώς νίκης των εικονόφιλων
1.
Νίκη της ελληνικής πνευματικής
παράδοσης.
2.
Τερματισμός των θρησκευτικών διαμαχών.
3.
Περίοδος συνεργασίας του κράτους με την εκκλησία.
4.
Πολλαπλασιασμός και πλούτος των μοναστηριών.
5. Περιορισμός των υπερβολών γύρω από τη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων.
δ. Συνέπειες της εικονομαχίας
1. Διχασμός του βυζαντινού λαού.
2. Αρνητικές συνέπειες στην εξωτερική πολιτική του Βυζαντίου και τον πολιτισμό.
3. Δυσαρεστημένη η εκκλησία της Ρώμης και απομάκρυνση της από το Βυζάντιο.
4. Την περίοδο της εικονομαχίας : απαγόρευση της παράστασης θείων προσώπων στους τοίχους των εκκλησιών και καταστροφή των εικόνων.
5. Διακόσμηση των εκκλησιών με ζώα, φυτά και άλλα διακοσμητικά μοτίβα.
6. Υποχώρηση ενασχόλησης με τα γράμματα.
7.
Καταστροφή
σημαντικών κειμένων των εικονομάχων μετά την ήττα τους.
ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΩΝ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΟΛΑΤΡΩΝ ΠΟΥ ΕΤΟΙΜΑΣΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ, ΧΩΡΙΣΜΕΝΟΙ ΣΕ ΔΥΟ ΟΜΑΔΕΣ, ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΩΝ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΟΛΑΤΡΩΝ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΑπάντησηΔιαγραφήΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ: Οι εικόνες μοιάζουν με είδωλα. Επομένως, εσείς και αυτοί που τις προσκυνούν είστε και είναι ειδωλολάτρες.
ΕΙΚΟΝΛΑΤΡΕΣ: Πρέπει να τονίσουμε, αν δεν το γνωρίζετε, ότι οι εικόνες στάθηκαν όργανα του έργου της σωτηρίας των ανθρώπων.
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ: Πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα.
ΕΙΚΟΝΛΑΤΡΕΣ: Μα οι πιστοί κατασκευάζουν τις εικόνες με αγαθή προαίρεση και με σκοπό τη δοξολογία του Θεού και την ανάμνηση των παθημάτων του.
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ: Επαναλαμβάνουμε ότι δεν γίνεται να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα ανθρώπων.
ΕΙΚΟΝΛΑΤΡΕΣ: Οφείλουμε να κάνουμε κατανοητό ότι, προσκυνώντας τις εικόνες, σεβόμαστε το σταυρό και τη λόγχη, τον κάλαμο και τον σπόγγο, με τα οποία βασανίστηκε και πέθανε ο Χριστός.
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ: Ο Θεός απαγορεύει την προσκύνηση και αυτός είναι ο νόμος του Θεού. Εμείς υποστηρίζουμε αυτό.
ΕΙΚΟΝΛΑΤΡΕΣ: Θα θέλαμε να προσθέσουμε το εξής ερώτημα: αφού προσκυνούμε το σταυρό, που είναι απλά ένα υλικό, γιατί να μην μπορούμε να προσκυνούμε και την εικόνα του Χριστού;
ΛΕΟΝΤΑΣ Ε΄ - ΕΙΚΟΝΜΑΧΟΣ: Εγώ, ως αυτοκράτορας, σκοπεύω να καταστρέψω τις εικόνες, διότι οι χριστιανοί παθαίνουν ήττες επειδή λατρεύουν τις εικόνες. Όσοι τις λάτρεψαν, πέθαναν σκληρά σε εξορία ή σε μάχες. Αντίθετα, αυτοί που δεν τις λάτρεψαν, πέθαναν ειρηνικά και γαλήνια και ενταφιάστηκαν με τιμές. Για το λόγο αυτό και θα τις καταστρέψω.
ΕΙΚΟΝΛΑΤΡΕΣ: Με όλο το σεβασμό, αυτοκράτορα Λέοντα Ε΄, είναι φανερό ότι, όταν προσκυνούμε μια εικόνα, δεν προσκυνούμε το υλικό από το οποίο αυτή είναι φτιαγμένη, αλλά το πρόσωπο που εικονίζεται σε αυτή. Αποδίδουμε τιμητική προσκύνηση στο εικονιζόμενο πρόσωπο. Γιατί, αν καταστραφεί το υλικό, όπως το ξύλο, αυτό κατααστρέφεται.