ΙΣΤΟΡΊΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Σελ. 45-46 /   7.Σχέσεις Βυζαντίου – Δύσης. Αγώνες για τη διατήρηση των ιταλικών κτήσεων

                                                                ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

v  Τον 7^ο και  8^ο  αι. αύξηση των ελληνικών πληθυσμών στη Σικελία και τη Ν. Ιταλία (Μεγάλη Ελλάδα)  εξαιτίας των σλαβικών επιδρομών

v  Αρχές 10^ου αι. κατάκτηση της Σικελίας από τους Άραβες. Οι Έλληνες μεταναστεύουν στη Ν. Ιταλία.

v  Η βυζαντινή  Ν. Ιταλία  περιλάμβανε τα θέματα: Λογγοβαρδίας, Καλαβρίας, Λουκανίας 

v  Η ιταλική πολιτική των Μακεδόνων αποσκοπούσε:

α. στη διατήρηση και την επέκταση των κτήσεών τους στην Ιταλία  και

 β. στην απόκρουση των αραβικών επιθέσεων και της γερμανικής απειλής.

v  Ο Κωνσταντίνος Ζ΄ προσπάθησε να εξασφαλίσει συμμάχους στη Δύση και αντάλλαξε πρεσβείες με τους ηγέτες της. Ωστόσο νικήθηκε στρατιωτικά από τους Άραβες (μέσα 10ου αι.).

 

v  Ο Νικηφόρος Φωκάς έναντι των Αράβων της Σικελίας και των Γερμανών ακολούθησε αμυντική τακτική, στηριζόμενος σε συμμαχίες με ιταλούς ηγεμόνες και στη βοήθεια του τοπικού πληθυσμού.

 

v  Όθων Α΄: Στέφεται βασιλεύς Ιταλίας και αυτοκράτωρ Ρωμαίων. Στέλνει τον πρεσβευτή Λιουτπράνδο στην Κωνσταντινούπολη  για σύναψη ειρήνης και γάμων του Όθωνα με μια βυζαντινή πριγκήπισσα , με προίκα τις βυζαντινές κτήσεις της Ν.  Ιταλίας .

v  Απόρριψη των προτάσεων από Φωκά.

v  Ιωάννης Τζιμισκής:

α. Συνένωσε τα τρία ιταλικά κατεπανάτα

β. ακολούθησε  μετριοπαθή πολιτική έναντι των Γερμανών

γ. Η ανεψιά του Θεοφανώ παντρεύτηκε τον  Όθωνα Β΄.

 

v  Όθων Β ΄: Αλαζόνας, διέσχισε τη  βυζαντινή Ν. Ιταλία  αλλά νικήθηκε από τους  Άραβες. 

v  Αποκατάσταση των σχέσεων Βυζαντίου και Γερμανών μετά το θάνατό του.

v  Επιρροή του βυζαντινού πολιτισμού μέσω Θεοφανούς  στους Γερμανούς.

v  Βασίλειος Β΄:  Αποτελεσματική αντιμετώπιση απειλών με τη βοήθεια των Βενετών και των Πισατών. Παραχώρηση  εμπορικών προνομίων στους Βενετούς. 

v  Μέσα 11^ου αι. εμφάνιση νέου εχθρού: των Νορμανδών.

 

Σελ. 48-49 / 1. Οι εξελίξεις στην οικονομία και την κοινωνία

 

                ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

v  Εξαφάνιση των γαιοκτημόνων αριστοκρατών μετά τις εισβολές του 7^ου αι.

v  Σχηματισμός μιας νέας αριστοκρατίας της γης (η επαρχιακή), και της αριστοκρατίας των αξιωμάτων(η αστική).

v  Επιγαμίες μεταξύ των δύο ομάδων και συγχώνευση τους σε μια τάξη , την τάξη των δυνατών, στα τέλη του 10^ου αι.

v  Τάξη των δυνατών:

Ø  πολιτικοί,

Ø  στρατιωτικοί,

Ø  θρησκευτικοί άρχοντες,

Ø  διαχειριστές της κρατικής, αυτοκρατορικής, εκκλησιαστικής και μοναστικής περιουσίας.

v  Οι αγροτικές μάζες, οι πένητες:

Ø  ελεύθεροι γαιοκτήμονες,

Ø  ακτήμονες γεωργοί, που νοίκιαζαν  γη για καλλιέργεια,

Ø   οι πάροικοι, που ήταν συναισθηματικά δεμένοι με τη γη ή προσωπικά εξαρτημένοι από τους κυρίους τους.

 

v  Αρχές του 9^ου αι. : Απώλεια των κτημάτων των αγροτών από τους μεγαλογαιοκτήμονες με νόμιμους ή παράνομους τρόπους.

v  Φορολογική  πίεση από το κράτος.

v  Τα κτήματα των μεγαλογαιοκτημόνων ήταν διάσπαρτα και πολλά, ονομάζονταν χωρία ή προάστεια και τα καλλιεργούσαν οι πάροικοι.

v  Οι ευγενείς ζούσαν πολυτελώς αλλά δεν δαπανούσαν χρήματα για τη βελτίωση των υποστατικών και τα μέσα και τις τεχνικές παραγωγής.

v  Συνέπειες: Στάσιμη  η αγροτική παραγωγή και ευάλωτη στις κρίσεις του 11^ου αι.

 

v  Ανάπτυξη της αστικής οικονομίας. Εκχρηματισμένη.

v  Ανοικοδόμηση πόλεων: Πάτρα, Σπάρτη, και ίδρυση νέων.

v  Μετατροπή κάστρων σε αστυκώμαι ή αγροτοπόλεις = αστικά κέντρα με ημιαγροτικό χαρακτήρα.

v  Σημαντικές εμπορικές πόλεις: Έφεσος, Τραπεζούντα, όπου εμποροπανήγυρ εις.

v  Οργανωμένοι οι έμποροι και οι βιοτέχνες σε συντεχνίες ή επαγγελματικά σωματεία, τα συστήματα.

v  Επαρχικόν Βιβλίον = Συλλογή διατάξεων στις αρχές του 10^ου αι. που καθόριζε τη λειτουργία των συστημάτων στην Κων/λη.

v  Επιχειρήσεις επεξεργασίας ειδών πολυτελείας.

v  Αναβίωση του εξωτερικού εμπορίου.  Με Βούλγαρους, Ρώσους, Βενετία, Χαλιφάτο - Κάιρο.

v  Συνέπειες της αστικής ανάπτυξης: Δημιουργία μεσαίας τάξης: εμποροβιοτεχνών, ναυκλήρων, τραπειζιτών.

v  Η νέα τάξη ήταν οργανωμένη σε συντεχνίες ή αδελφότητες, υποκινούσε τα λαϊκά στρώματα κατά των ευγενών.

v  Στις πόλεις, ο λαός φτωχός, δούλευε περιστασιακά ή άνεργος.

 

Σελ. 50  /  Η νομοθεσία της Μακεδονικής Δυναστείας και η σύγκρουσή της με τους δυνατούς

                                                                ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

α. Η νομοθετική δραστηριότητα

v  Γιατί οι αυτοκράτορες της Μακεδονικής δυναστείας αναθεώρησαν τη νομοθεσία των Ισαύρων και εξέδωσαν νέους νόμους προσαρμοσμένους στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους;

α. για να κάνουν περισσότερο εύρυθμη τη λειτουργία της διοίκησης και

β. να λύσουν τα επείγοντα κοινωνικά προβλήματα.

 

v  Ποιες συλλογές ή νόμοι εκδόθηκαν;

1.Πρόχειρος Νόμος: εύχρηστο απάνθισμα νόμων που αντικατέστησε την Εκλογή, νομική συλλογή των Ισαύρων.

2. Επαναγωγή: εισαγωγή στον Πρόχειρο Νόμο που καθόριζε με ακρίβεια τις αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη.

3. Βασιλικά: συλλογή νόμων, η οποία αντλεί κυρίως από τις νομικές συλλογές του Ιουστινιανού (60 βιβλία).

4. Επαρχικόν Βιβλίον: διατάξεις που ρύθμιζαν τη λειτουργία των συντεχνιών της Κωνσταντινούπολης.

5. Νεαρές: νέοι νόμοι που απέβλεπαν κυρίως στον περιορισμό της μεγάλης γαιοκτησίας.

v  Τι επιδίωκαν οι δυνατοί;

Ø  Να ιδιοποιηθούν τη γη των φτωχών

Ø  Να αποσπάσουν προνόμια και

Ø  Ν α αποκτήσουν πολιτική εξουσία.

 

v  Το Βυζαντινό κράτος δεν μπορούσε να ανεχτεί  τις παραπάνω επιδιώξεις γιατί:

1.              Οι ελεύθεροι αγρότες  υπηρετούσαν στους στρατούς των θεμάτων.

2.              Οι φόροι που πλήρωναν  αποτελούσαν την κύρια πηγή των κρατικών εσόδων.

3.              Η άμυνα κα η οικονομία του Βυζαντίου  στηρίζονταν στη μικρή και μεσαία αγροτική ιδιοκτησία.

Ø  Γι’ αυτό  οι αυτοκράτορες για 80 χρόνια  προσπάθησαν με τις  Νεαρές να προστατέψουν τους  αγρότες  και τους  ελεύθερους καλλιεργητές  από τις καταχρήσεις των δυνατών.

 

v  Με τους παραπάνω νόμους  - τις Νεαρές - επιτεύχθηκαν τα εξής:

1.              Να προτιμώνται ως αγοραστές οι γείτονες και οι συγγενείς, όταν πουλιόταν ένα κομμάτι κοινοτικής γης.

2.              Να δίνονται πίσω τα χωράφια από τους δυνατούς  στους  φτωχούς ιδιοκτήτες τους χωρίς αποζημίωση.

3.              Να απαγορεύεται η πώληση και η αγορά στρατιωτικών  κτημάτων. Όποιος  είχε τέτοια κτήματα  ήταν υποχρεωμένος να στρατεύεται.

4.              Να περιοριστεί  η αύξηση της εκκλησιαστικής περιουσίας .

5.              Να πληρώνουν οι δυνατοί τους φόρους των φτωχών, υποχρέωση που βάραινε όλη την κοινότητα, το αλληλέγγυον.