ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

                                                    Εργασία του Γιώργου Τακματζίδη,  Β4

Η οικογενειακή ζωή στο Βυζάντιο

 Ο νόμος δεν επέτρεπε να παντρεύονται τα κορίτσια κάτω από δώδεκα χρονών και τα αγόρια κάτω από δεκατέσσερα. Πριν από το γάμο τελούνταν οι αρραβώνες και υπογραφόταν συμβόλαιο που καθόριζε την προίκα της νύφης και τα δώρα του γαμπρού. Μετά την τέλεση του μυστηρίου, οι συγγενείς και φίλοι πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού, όπου ακολουθούσε το γλέντι του γάμου. Το κράτος, παρά τα λόγια  της εκκλησίας, επέτρεπε το διαζύγιο, εφόσον συμφωνούσαν και τα δύο μέρη. Οι γυναίκες δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες και η συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή ήταν περιορισμένη. Αν και γενικότερα έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο στα κοινά, πολλές φορές κυριαρχούσαν στην οικογενειακή ζωή. Όφειλαν να σκεπάζουν το πρόσωπο τους, όταν έβγαιναν έξω, και δεν είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε δημόσιες τελετές. Οι πλούσιες γυναίκες συνοδεύονταν από ένα δούλο κατά τις εξόδους τους. Ωστόσο, παρά τους περιορισμούς, οι γυναίκες μετά τον 11ο αιώνα, μπορούσαν να λαμβάνουν μέρος στα κοινά και είχαν πρόσβαση στην παιδεία.

Όπως συμβαίνει σε όλες τις εποχές, η γέννηση ενός παιδιού ήταν οπωσδήποτε ένα ευχάριστο γεγονός. Για να το ξεχωρίζουν από τα άλλα παιδιά πρόσθεταν το όνομα του πατέρα του σε πτώση γενική, αργότερα όμως καθιερώθηκε και το επώνυμο, αρχικά στις αριστοκρατικές οικογένειες, όπως ήταν οι Κομνηνοί και οι Παλαιολόγοι. Η οικογένεια φρόντιζε το παιδί και η μητέρα του το καθησύχαζε με παραμύθια ή με αφηγήσεις από την Αγία Γραφή, όπως για την παιδική ηλικία του Ισαάκ και του Ιακώβ. Η βυζαντινή νομοθεσία αντιμετώπιζε το παιδί, όπως και η μητέρα του, με μεγάλη συμπάθεια. Το παιδί, αφού περνούσε τα πρώτα χρόνια της ζωής του κοντά στην οικογένειά του, άρχιζε να μαθαίνει τα πρώτα γράμματα στο σχολείο.

Στο Βυζάντιο υπήρχαν δυο κύκλοι σπουδών ο πρώτος ήταν του γραμματιστή και ο δεύτερος του γραμματικού. Στον πρώτο κύκλο φοιτούσαν τα παιδιά άνω τον 7 χρονών και ο δεύτερος ξεκινούσε στα 12 χρονών. Τα παιδιά μάθαιναν σταδιακά ανάγνωση, γραφή, γραμματική, ρητορική και φιλοσοφία, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία και μουσική. Μεταξύ άλλων διδάσκονταν τον Όμηρο, κλασικούς και μεταγενέστερους συγγραφείς. Το σχολείο δεν ήταν δωρεάν, τα δίδακτρα τα πλήρωνε η οικογένεια του παιδιού. Για τα ορφανά όμως τα δίδακτρα τα πλήρωνε το κράτος. Εκτός από τα κοσμικά σχολεία λειτουργούσαν και τα εκκλησιαστικά. Μόλις το

παιδί τελείωνε τους δυο κύκλους, αν είχε την οικονομική δυνατότητα η οικογένεια του παιδιού, τότε θα μπορούσε να συνεχίσει στο πανεπιστήμιο

 

Η θέση της γυναίκας στο εκπαιδευτικό σύστημα του Βυζάντιου

 

Έτσι όπως ήταν διαμορφωμένο στο Βυζάντιο το οικονομικό σύστημα επέτρεπε στα κοινωνικά ήθη, σε κάποιο βαθμό, την πολυτέλεια να απαγορεύουν στη γυναίκα την εργασία έξω από το σπίτι της, ειδικά στις κοπέλες που ήταν άγαμες και δεν έπρεπε να τις βλέπει ούτε ο ήλιος. Όμως, πολύ συχνά, η κοινωνική ηθική συμβαίνει να υποκύπτει στον οικονομικό καταναγκασμό και όσα απαγορεύονται και επίσημα ως ένα σημείο, επιτρέπονται σιωπηρά από το σημείο αυτό και πέρα. Έτσι η φτώχεια υποχρέωνε πολλές γυναίκες να υπακούν στο νόμο της επιβίωσης παρά στον κοινωνικό νόμο και να βγαίνουν στην αγορά για να βγάλουν το ψωμί τους, ασκώντας τα επαγγέλματα της βιοτέχνισσας πουλώντας έργα φτιαγμένα από τα χέρια τους, της υφάντριας κ.ά.

Ένα επάγγελμα περιφρονημένο και κοινωνικά απαράδεκτο ήταν της θεατρίνας, που έφτασε να θεωρείται περίπου συνώνυμο της πόρνης. Ασκώντας τέτοιου είδους επαγγέλματα για να ζήσουν, οι γυναίκες του Βυζαντίου ήταν νομοθετικά αποκλεισμένες από άλλα σοβαρότερα και αξιολογότερα επαγγέλματα.

Μια γυναίκα δεν μπορούσε να ασκήσει δημόσιο λειτούργημα, ούτε να γίνει δικαστής ή δικηγόρος. Σύμφωνα με την Ιουστινιάνεια νομοθεσία, το να καθίσει μια έγγαμη γυναίκα και να γευματίσει με τη συντροφιά τρίτων αντρών θεωρούνταν λόγος διαζυγίου. Ακόμη και στα οικογενειακά γεύματα ή δείπνα, γυναίκες και άντρες κάθονταν σε χωριστά τραπέζια. Μέσα στο σπίτι δουλειές των γυναικών ήταν η ύφανση στον αργαλειό, το πλύσιμο των ρούχων, το άλεσμα του σιταριού, το ζύμωμα του ψωμιού, το μαγείρεμα, και φυσικά, η γενική συντήρηση και καθαριότητα του σπιτιού. Στα σπίτια των πατρικίων, αλλά και πολλών αστών, υπήρχαν οι υπηρέτριες (ελεύθερες φτωχές κοπέλες, που αναγκάζονταν να δουλέψουν σε τρίτους για να ζήσουν). Τις έλεγαν μισθαρνίσσας ή μισθωτρίας και κατοικούσαν στο σπίτι του αφεντικού με ένα μικρό μηνιαίο μισθό ή με διατροφή και ρουχισμό. Οι όροι καθορίζονταν με ειδικό συμβόλαιο, «το δουλευτικόν». Οι γυναίκες έβγαιναν σπάνια από το σπίτι, είτε για την εκκλησία, είτε για ψώνια και τότε έπρεπε να είναι ντυμένες με απλά φορέματα και με το κεφάλι σκεπασμένο, ώστε να μην «προκαλούν», έστω και με την απλή θέα τους, τους άρρενες διαβάτες. Όλα αυτά, ωστόσο, τα κοινωνικά «νόμιμα», φαίνεται ότι σε πολλές περιπτώσεις παραβιάζονταν και μάλιστα από γυναίκες που έφταναν να μετατρέπουν τις εκκλησίες σε τόπους ερωτικών συναντήσεων με το πρόσχημα της εκτέλεσης θρησκευτικών καθηκόντων.

 

Έχει καλυτερέψει η ζωή της γυναίκας σήμερα.

Οι γυναίκες σήμερα μπορούν να κάνουν σχεδόν οτιδήποτε θέλουν, μπορούν να ασκήσουν οποιοδήποτε επάγγελμα θέλουν, μπορούν να βγαίνουν οπότε θέλουν και γενικά έχουν γίνει ίσες με τους άντρες. Οι γυναίκες έχουν κατακτήσει τα δικαιώματα που τους ανήκουν και έχουν γίνει ίσες με τους άντρες   

 

               

 

 

                                                         ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Οικογενειακή ζωή και θέση γυναικών στο Βυζάντιο

                                                         Εργασία της Σαχπεκίδου Δήμητρας

   Η καθημερινή ζωή ενός ανθρώπου στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, όπως σχεδόν σε όλες τις προγενέστερες ή μεταγενέστερες κοινωνίες, εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τις κοινωνικές συνθήκες και την κοινωνική θέση των γονέων του. Υπήρχαν κάποιες ευκαιρίες για πρόοδο με βάση την εκπαίδευση, τη συσσώρευση πλούτου και την απόκτηση εύνοιας από έναν πιο ισχυρό χορηγό ή μέντορα. Η εργασία ήταν η ανησυχία των περισσότερων ανθρώπων, προκειμένου να παράγουν ή να αγοράζουν τα βασικά για τη διατροφή τους, αλλά υπήρχαν πολλές δυνατότητες για ψυχαγωγία τόσο σε παζάρια που διοργανώνονταν σε θρησκευτικά πανηγύρια όσο και σε αρματοδρομίες και παραστάσεις ακροβατών στους δημόσιους χώρους που οι περισσότερες πόλεις διέθεταν για τους κατοίκους τους.

·      Οικογενειακή ζωή

   Ένα κορίτσι παντρευόταν, το νωρίτερο, στα 12, ενώ ένα αγόρι στα 14. Η συμμετοχή και η συγκατάθεση των γονέων ήταν αναμενόμενη και ο αρραβώνας θεωρούταν δεσμευτικός. Δεύτερος γάμος ήταν δυνατός εφ' όσον τηρούνταν η κατάλληλη περίοδος πένθους από τη χήρα, αλλά ένας τρίτος γάμος ήταν σπάνιος και επιτρεπόταν μόνο υπό ειδικές περιστάσεις, όπως το να μην υπάρχουν παιδιά. Διαζύγιο δινόταν δύσκολα, με την εξαίρεση αν μια γυναίκα είχε διαπράξει μοιχεία ή ένας σύζυγος ήταν ένοχος για δολοφονία ή μαγεία. Οι νόμοι του Ιουστινιανού Α΄ προχώρησαν ακόμη περισσότερο και απαγόρευαν το διαζύγιο εντελώς, εκτός εάν και τα δύο μέρη συναινούσαν να αποσυρθούν σε μοναστήρι. Ο πατέρας ήταν ο επικεφαλής της οικογένειας, αλλά μια χήρα θα μπορούσε να κληρονομήσει την περιουσία του συζύγου της και, επομένως, να αναλάβει αυτόν τον ρόλο, εάν ήταν απαραίτητο.

   Στη σύγχρονη εποχή, η οικογένεια έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά. Ο γάμος πλέον βασίζεται κυρίως στην προσωπική επιλογή και όχι σε προκαθορισμένες συμφωνίες. Οι γυναίκες παντρεύονται σε μεγαλύτερη ηλικία και η ισότητα των φύλων είναι πιο έντονη. Οι ρόλοι μέσα στην οικογένεια είναι πιο ισορροπημένοι, με τους άνδρες να συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή των παιδιών και στις οικιακές εργασίες.

 

·      Θέση της γυναίκας

  Δεν είναι πολλές οι πληροφορίες για τη θέση της γυναίκας μέσα στη βυζαντινή κοινωνία μέχρι τον 10^ο αι. Γενικά, οι γυναίκες ήταν πολλές φορές απούσες στις συναθροίσεις και μόνο οι άνδρες ήταν παρόντες σε αυτές. Οι έξοδοί τους γίνονταν σχεδόν αποκλειστικά για τον εκκλησιασμό. Η διαχείριση όλου του νοικοκυριού ήταν ευθύνη της γυναίκας. Μαγείρευε, τάιζε τα παιδιά και έφερνε εις πέρας όλες τις οικιακές εργασίες. Οι Βυζαντινές ασχολούνταν και με άλλες ασχολίες, π.χ. την ύφανση.

  Προηγουμένως, αναφέρθηκε ότι έβγαιναν έξω, για να παρακολουθήσουν κάποια ακολουθία ή μυστήριο στην εκκλησία. Σε αυτόν μόνο τον χώρο μπορούσαν να απολαμβάνουν μία ισότητα, δεδομένου ότι υπήρχαν και γυναίκες Αγίες. Στις εξωτερικές εμφανίσεις τους είχαν πάντα συνοδό, είτε σε απλούς περιπάτους είτε σε ταξίδια. Οι επαφές τους με άνδρες ήταν περιορισμένες, και αν συνέβαινε, συνήθως μόνο με μοναχούς. Βέβαια, από τον 10^ο αι. και εξής πληροφορούμαστε από τις πηγές ότι οι γυναίκες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη βιοτεχνία, αλλά και στην πώληση προϊόντων στις αγορές, οπότε εκ των πραγμάτων οι κοινωνικές συναναστροφές τους ήταν περισσότερες.

  Συμπερασματικά, η ζωή μιας Βυζαντινής γυναίκας στηριζόταν στον άνδρα. Η υπακοή της ήταν απόλυτη, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι ήταν απόλυτα εγκλεισμένη μέσα στο σπίτι. Η σχέση της με την Εκκλησία ήταν στενή.

   Σήμερα η θέση της γυναίκας έχει εξελιχθεί ριζικά. Οι γυναίκες έχουν ισότιμα δικαιώματα με τους άνδρες σε όλους τους τομείς: εκπαίδευση, εργασία, πολιτική και κοινωνική ζωή. Μπορούν να ακολουθήσουν καριέρα σε οποιοδήποτε επάγγελμα και να αποκτήσουν υψηλές θέσεις εξουσίας. Παρόλο που οι ανισότητες δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως, οι γυναίκες απολαμβάνουν πολύ περισσότερη ελευθερία και αυτονομία σε σχέση με το παρελθόν.

                                                             ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 

                                                                ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Για την προσέγγιση του νοήματος ενός κειμένου χρησιμοποιούμε τα σημεία στίξης, τα οποία είναι:

1.     Τελεία [.]

Η τελεία σημειώνεται στο τέλος μιας φράσης που έχει ολοκληρωμένο νόημα και αποδεικνύει ότι πρέπει να γίνει διακοπή φωνής.

2.     Άνω τελεία [·]

Η άνω τελεία σημειώνεται για να δηλώσει μικρότερη διακοπή από την τελεία και μεγαλύτερη από το κόμμα. Συγκεκριμένα, τίθεται εντός μιας περιόδου, για να διαχωρίσει προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους με σχέση επεξήγησης, συμπλήρωσης ή αντίθεσης, προσδίδοντας έμφαση στο λόγο.

3.     Κόμμα [,]

Το κόμμα αποτελεί το πιο συχνό σημείο στίξης και δηλώνει μια μικρή διακοπή της φωνής. Χρησιμοποιείται:

·       Μεταξύ ασύνδετων λέξεων που ανήκουν στο ίδιο μέρος του λόγου

·       Μεταξύ ασύνδετων όμοιων προτάσεων

·       Πριν και μετά την κλητική προσφώνηση

·       Πριν και μετά τις δευτερεύουσες προτάσεις εκτός από τις ειδικές, τις πλάγιες ερωτηματικές, τις ενδοιαστικές (διστακτικές) και τις βουλητικές.

4.     Ερωτηματικό [;]

Το ερωτηματικό αποτελεί σχολιαστικό σημείο στίξης. Με τη χρήση του ο συγγραφέας εκφράζει συνήθως προβληματισμό ή απορία και επιδιώκει να αφυπνίσει, να κινητοποιήσει, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του δέκτη και να διεγείρει συναισθήματα, προσδίδοντας στο λόγο έμφαση, ζωντάνια και παραστατικότητα ή και ειρωνεία.

Σημείωση: Οι ερωτήσεις προσδίδουν ζωντάνια, αμεσότητα, έντονη προβολή συναισθημάτων, πρόθεση του πομπού να επικοινωνήσει με τον δέκτη ή πρόθεση ταύτισης του πομπού με το δέκτη.

5.     Θαυμαστικό [!]

Και το θαυμαστικό αποτελεί σχολιαστικό σημείο στίξης. Σημειώνεται ύστερα από τα επιφωνήματα και μετά από φράσεις που εκφράζουν έκπληξη, θαυμασμό, χαρά, απορία, καθώς και να δηλωθεί η υπερβολή. Ακόμη, ειρωνεία, αμφισβήτηση, έντονα συναισθήματα, απαίτηση ή προσταγή, σαρκασμό.

6.     Διπλή τελεία [:]

Η διπλή τελεία σημειώνεται:

·       Πριν από φράσεις που αποδίδονται αυτούσιες, όπως ειπώθηκαν

·       Πριν από ρήσεις, γνωμικά και παροιμίες

·       Πριν από απαρίθμηση

·       Όταν παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα μιας πράξης, ενός φαινομένου ή ενός προβλήματος.

7.     Παρένθεση [( )]

Η παρένθεση περιέχει μια λέξη ή μια φράση που επεξηγεί ή συμπληρώνει τα γραφόμενα, προσδίδοντας ένα επιπρόσθετο στοιχείο. Δίνει πρόσθετες / δευτερεύουσες πληροφορίες, σχολιασμό άποψης, προσωπική άποψη, ορισμούς, παραδείγματα, μεταφράσεις όρων, παραπομπές, χρονολογίες, ημερομηνίες.

 

8.     Αποσιωπητικά [……]

Τα αποσιωπητικά αποτελούν και αυτά σχολιαστικό σημείο στίξης. Τίθενται για να δηλώσουν:

·       Έκφραση ανησυχίας και προβληματισμού, αμφισβήτησης, ειρωνείας και υπαινιγμού, απορία, αγανάκτηση, αποστροφή, δισταγμό, αποθάρρυνση, χιούμορ, υπερβολή, κωμικό αποτέλεσμα (προαναγγέλλουν αστεϊσμό / παραδοξολογία).

·       Έκφραση που δεν ολοκληρώθηκε από τον πομπό, επειδή διακόπηκε ή επειδή ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος.

9.     Παύλα [-]

Η παύλα σημειώνεται στο διάλογο, για να δηλώσει την αλλαγή του προσώπου που μιλάει.

10   Διπλή παύλα [- -]

Ανάμεσα σε δύο παύλες εμπεριέχεται μια φράση, η οποία επεξηγεί ή συμπληρώνει τα γραφόμενα και αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση του λόγου. Δίνει έμφαση στα γραφόμενα, πρόσθεση ή υπενθύμιση σημαντικών πληροφοριών.

11    Εισαγωγικά [<<>>]

Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν:

·       Επανάληψη αυτούσιων των λόγων άλλων

·       Ειρωνική / απαξιωτική αναφορά σε κάτι

·       Μεταφορική χρήση μιας έννοιας

·       Αυτούσια μεταφορά λέξεων / φράσεων που ανήκουν σε ειδικό λεξιλόγιο ή σε γλωσσικό ιδίωμα

·       Περικλείουμε  ακόμη τίτλους διηγημάτων, άρθρων, επωνυμίες εταιριών κτλ.

 

12     Κάθετη γραμμή [/]

Η κάθετη γραμμή χρησιμοποιείται συνήθως ανάμεσα σε λέξεις συνώνυμες ή με παραπλήσιο σημασιολογικό περιεχόμενο, προσδίδοντας έμφαση στο λόγο.

 

v Όπως προαναφέρθηκε, τα σημεία στίξης, συχνά, χρησιμοποιούνται προκειμένου να δηλώσουν κάποιο σχόλιο. Π.χ.

 

·       Το ερωτηματικό ενδέχεται να δηλώνει απορία ή ειρωνεία

·       Το θαυμαστικό ενδέχεται να δηλώνει θαυμασμό, κατάπληξη, έκπληξη, αμφισβήτηση ή ειρωνεία

·       Τα εισαγωγικά ενδέχεται να δηλώνουν έμφαση ή ειρωνεία ή μεταφορική χρήση της λέξης που περικλείουν

·       Τα αποσιωπητικά ενδέχεται να δηλώνουν απορία ή αγανάκτηση ή αποστροφή ή δισταγμό ή αποθάρρυνση ή χιούμορ ή ειρωνεία.

 

 

                                                             ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 

                                                                   ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

                                                                    Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

                                                            ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

                                        ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ & ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Ενότητα 8^η  - Φύλλο εργασίας 1^ο : Παρατακτική σύνδεση – Σύνδεσμοι

                                                                                  

Α. Μαθαίνω ότι: Η παρατακτική σύνδεση των προτάσεων γίνεται με τους εξής παρατακτικούς συνδέσμους:

·       Συμπλεκτικοί: και, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ.

·       Αντιθετικοί: αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, μόνο.

·       Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί: ή, είτε.

·       Συμπερασματικοί: λοιπόν, επομένως, άρα, ώστε(μετά από τελεία ή άνω τελεία).

·       Επεξηγηματικός: δηλαδή.

Β. ΄Ασκηση:

1. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους παρατακτικούς συνδέσμους και να αναγνωρίσετε το είδος τους:

1. Έσκυψε πάνω του και του ψιθύρισε κάτι στο αυτί.

2. Διάβασα πολύ αλλά δεν έγραψα καλά.

3. Ήταν τόσο μεγάλη η χαρά του, όμως απογοητεύτηκε όταν έμαθε το λόγο  της εμφάνισής του.

4. Θέλεις να περάσεις από το σπίτι μου ή να συναντηθούμε στο γήπεδο;

5. Είτε του μιλάς είτε όχι, δεν αλλάζει συμπεριφορά.

6. Ή τηλεφώνησέ μου ή στείλε μου μήνυμα.

7. Δε ζητά τίποτα άλλο παρά μόνο να τον βοηθήσετε.

8. Όλη νύχτα μελετούσε την υπόθεσή σας και κατέληξε στα εξής συμπεράσματα.

9. Σήμερα απουσίαζε, μα δεν μετρήθηκαν οι απουσίες του.

10. Όχι μόνο ξόδεψε όλα του τα χρήματα, αλλά και δανείστηκε ένα μεγάλο ποσό από τους φίλους του.

11. Δεν μπορώ να έρθω νωρίτερα, ούτε να μείνω περισσότερη ώρα.

12. Μήτε να τον συναντήσω θέλω  μήτε να ακούσω γι’ αυτόν.

13. Έχουμε άφθονο χρόνο στη διάθεσή μας. Τι λέτε να κάνουμε λοιπόν;

14. Σου ζήτησε συγγνώμη για τη συμπεριφορά του; Ώστε θέλει να τα ξαναβρείτε.

15. Έχει φύγει από το γραφείο νωρίς∙ επομένως έπρεπε να είχε γυρίσει σπίτι.

Ενότητα 8^η  - Φύλλο εργασίας 2^ο: Υποτακτική σύνδεση – Σύνδεσμοι

Α. Μαθαίνω ότι: Η υποτακτική σύνδεση των προτάσεων γίνεται με τους εξής υποτακτικούς συνδέσμους:

·       Ειδικοί: ότι, πως, που να.

·       Βουλητικοί: να.

·       Ενδοιαστικοί ή διστακτικοί: μη(ν), μήπως.

·       Τελικοί: για να, να.

·       Αποτελεσματικοί ή Συμπερασματικοί: ώστε (να), που.

·       Υποθετικοί: αν, εάν, σαν, άμα.

·       Αιτιολογικοί: γιατί, επειδή, αφού, που, διότι.

·       Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, μόλις, πριν, άμα, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο, ενόσω, όποτε, κάθε που, όσο που και  με τις εκφράσεις: τη στιγμή που, εκεί που, την ώρα που.

·       Εναντιωματικοί - Παραχωρητικοί: αν και, και αν, κι ας…..

·       Ερωτηματικές αντωνυμίες ή ερωτ. επιρρήματα: ποιος, τι, πόσος, πού, πόσο, πότε κ.α.

·       Αναφορικές αντωνυμίες ή αναφ. επιρρήματα: όσος, όπου, που, όπως, ο οποίος κ.α.

Μαθαίνω ακόμη ότι: Οι παραπάνω σύνδεσμοι, αντωνυμίες, επιρρήματα και εκφράσεις εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις αντίστοιχα. Δηλαδή:

Ειδικές, Βουλητικές, Ενδοιαστικές, Τελικές, Αποτελεσματικές ή Συμπερασματικές, Υποθετικές, Αιτιολογικές, Χρονικές, Εναντιωματικές-Παραχωρητικές, Ερωτηματικές, Αναφορικές.

Β. Άσκηση:

1. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους υποτακτικούς συνδέσμους και να αναγνωρίσετε το είδος τους:

1. Ανησυχούσε μήπως δεν προλάβαινε το αεροπλάνο.

2. Πρόσεξες ότι έφυγε μόλις μας είδε;

3. Θέλω να βοηθάω όσους έχουν πραγματική ανάγκη.

4. Δεν είναι η Μαρία εδώ για να σας έδινε τα σχέδια να τα βλέπατε.

5. Αφού νομίζεις πως είναι σωστό, μην το διορθώνεις.

6. Μιλούσε τόσο σιγά που με δυσκολία τον άκουγα.

7. Πρόσεχε μη πέσεις και χτυπήσεις.

8. Τα πάντα, όπου κοίταζε, ήταν κάτασπρα από το χιόνι.

9. Ξέρω γιατί γελάς μ’ αυτά που ακούς.

10. Ενώ διάβαζε, ένιωσε μια δυσφορία.

11. Όλα έγιναν όπως είχαν συμφωνηθεί.

12. Κάθε φορά που πηγαίναμε να διαβάσουμε, έβρισκε μια πρόφαση για να μην έρθει.

13. Ενώ οι γιατροί του συνέστησαν να κόψει το τσιγάρο, εκείνος συνεχίζει να καπνίζει μανιωδώς.

14. Όσο κι αν επιμένεις, δε με πείθεις.

15. Δεν πιστεύω ό,τι μου λες.

 

Ενότητα 8^η  - Φύλλο εργασίας 3^ο: – Ασύνδετο σχήμα

 Α. Μαθαίνω ότι: Ασύνδετο σχήμα έχουμε όταν λέξεις ή φράσεις ή προτάσεις μπαίνουν η μια δίπλα στην άλλη χωρίς να ενώνονται με κάποιον σύνδεσμο. Σ’ αυτήν την περίπτωση χωρίζονται με κόμματα.

Β.  Άσκηση:

1. Οι επιστήμονες παρατηρούν, ερευνούν, πειραματίζονται.

2. Η βροχή σταμάτησε, τα σύννεφα διαλύθηκαν, ο ήλιος έλαμψε και πάλι στον ουρανό.

3. Δεν μίλησα, δεν κουνήθηκα, δεν ανέπνευσα για δευτερόλεπτα.

4. Ασχολούνταν με την καθαριότητα, το μαγείρεμα, το πλύσιμο, τη φροντίδα των παιδιών.

5. Υποδέχτηκαν τον Ολυμπιονίκη με λουλούδια, με στεφάνια, με συγκίνηση.

6. Δεν μιλούσε, τους άκουγε, τους έβλεπε, τους ένιωθε δίπλα του.

7. Βαρέθηκα να κάνω τα ίδια πράγματα κάθε μέρα: να διαβάζω, να γράφω, να πάω για παιχνίδι. Χρειάζομαι διακοπές, λέω συχνά .

8. Καταστράφηκαν όλα του τα υπάρχοντα: το σπίτι, το αυτοκίνητο, το κτήμα.

                                                                ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

                                                                           ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο

(Σελ. 110 - 112) / 1. Οι ανακαλύψεις 

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 

• Τα κίνητρα και οι προϋποθέσεις

Ø  Δραστηριότητα 1^η :

Να βρείτε και να καταγράψετε τα κίνητρα και τις προϋποθέσεις ή τα αίτια που οδήγησαν τους Ευρωπαίους στην ανακάλυψη νέων χωρών.

 

v  Ήδη από το τέλος του μεσαίωνα ευρωπαίοι έμποροι, όπως ο βενετός Μάρκο Πόλο, αναζητούσαν χρυσό, καρυκεύματα και αρώματα στην Ανατολή ακολουθώντας το δρόμο του μεταξιού.

 

v  Όμως, η αποκοπή του δρόμου αυτού, κατά το 15ο αι., αρχικά από τους Άραβες και ύστερα από τους Οθωμανούς ανάγκασε τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν πρόσβαση στις αγορές της Ανατολής από τη θάλασσα.

 

v   Τα οικονομικά κίνητρα δεν ήταν τα μοναδικά.

 

v  Υπήρχαν και άλλα, όπως πολιτικά, θρησκευτικά και επιστημονικά: οι φιλοδοξίες ηγεμόνων, η διάδοση του χριστιανισμού και η ροπή του ανθρώπου προς τη γνώση.

 

Ø  Δραστηριότητα 2^η :

Να σημειώσετε τους παράγοντες που συνέβαλαν στα ταξίδια και τις ανακαλύψεις των νέων χωρών.

v Από το 13ο αι. τα ταξίδια άρχισαν να γίνονται σταδιακά ευκολότερα και ασφαλέστερα χάρη σε μια σειρά νέων τεχνικών μέσων:

1.     της πυξίδας,

2.     του αστρολάβου, όργανο προσδιορισμού του γεωγραφικού πλάτους με βάση την παρατήρηση των άστρων,

3.     των πορτολάνων, ναυτικοί χάρτες,

ένας νέος τύπος πλοίου, η καραβέλα, που συνδύαζε χωρητικότητα, ταχύτητα και ασφάλεια.

v Η διάχυτη αντίληψη για τη σφαιρικότητα της γης.

 

• Τα εξερευνητικά ταξίδια

Ø  Δραστηριότητα 3^η :

Ποιοι πραγματοποίησαν εξερευνητικά ταξίδια και  ποιες περιοχές ανακάλυψαν;

 

1.                   Οι Πορτογάλοι, επιδιώκοντας να ανακαλύψουν δρόμο προς τις Ινδίες , πλέοντας γύρω από την Αφρική, οργάνωσαν αλλεπάλληλες εξερευνητικές αποστολές. Ο  στόχος αυτός επιτεύχθηκε, όταν ο Βάσκο ντε Γκάμα (1469-1524) έφθασε το 1498 στο Κάλικουτ των Ινδιών.

 

2.                   Ο Χριστόφορος Κολόμβος (1451-1506), γενουάτης θαλασσοπόρος από τη Γένουα, στην υπηρεσία του βασιλιά της Ισπανίας, πεπεισμένος ότι η γη είναι σφαιρική, επιχείρησε να φθάσει στην Ασία πλέοντας δυτικά. Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ταξιδιών του (1492-1504) ανακάλυψε νησιά και ηπειρωτικές περιοχές της κεντρικής Αμερικής. Ο ίδιος όμως πίστευε ότι είχε φτάσει στις Ινδίες.

 

3.                   Αποκορύφωμα των ανακαλύψεων: ο πρώτος περίπλους  της γης  (1519-1522) από το Φερδινάνδο Μαγγελάνο (1480-1521), Πορτογάλο στην υπηρεσία του βασιλιά της Ισπανίας.  Αποδείχθηκε για πρώτη φορά ότι η γη είναι σφαιρική.

 

• Η γέννηση ενός Νέου Κόσμου

Ø  Δραστηριότητα 4^η :

Ποια στάση έδειξαν οι Ευρωπαίοι στους ανθρώπους των χωρών που ανακάλυψαν; Να την αποδώσετε με λεπτομέρειες.

1.     Οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί κατέκτησαν με τη βία τις περιοχές που ανακάλυψαν.

2.     Ειδικότερα οι τελευταίοι, επιδεικνύοντας απάνθρωπη σκληρότητα, εξαφάνισαν τους λεγόμενους προκολομβιανούς πολιτισμούς της κεντρικής και νότιας Αμερικής. 

3.     Αφού μετέτρεψαν με τη βία τις νέες περιοχές σε αποικίες, τις μοίρασαν μεταξύ τους με τη Συνθήκη της Τορντεζίλας (1494).

4.      Έτσι δημιουργήθηκαν δύο αποικιακές αυτοκρατορίες, η πορτογαλική και η ισπανική.

5.     Από τα τέλη του 16ου αιώνα η Ολλανδία, η Αγγλία και η Γαλλία διεκδικούν μερίδιο από τις αποικίες .

6.     Αποτέλεσμα: να δημιουργηθούν ανταγωνισμοί και συγκρούσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

 

 

 

• Η Ευρώπη και ο Νέος Κόσμος

Ø  Δραστηριότητα 5^η :

Ποιες μεταβολές προήλθαν από τις ανακαλύψεις,; Να τις κατατάξετε σε αρνητικές και θετικές για τους Ευρωπαίους και  τους ιθαγενείς.

 

Ø  Θετικές, για τους Ευρωπαίους:

1.     Οι ανακαλύψεις προκάλεσαν ριζικές μεταβολές στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.

 

2.     Με το άνοιγμα στους ωκεανούς το κέντρο της ευρωπαϊκής οικονομίας μετατοπίστηκε από τη Μεσόγειο στον Ατλαντικό και τη Βόρεια Θάλασσα, όπου κατέληγαν οι υπερπόντιοι θαλάσσιοι δρόμοι.

 

3.     Νέα λιμάνια, όπως της Σεβίλλης, της Λισσαβόνας, της Αμβέρσας, απέκτησαν μεγαλύτερη οικονομική σπουδαιότητα από εκείνα της Βενετίας και της Γένουας.

 

4.     Η εισαγωγή χρυσού και αργύρου στην Ευρώπη σε μεγάλες ποσότητες διεύρυνε τις ανταλλαγές και δημιούργησε νέες οικονομικές δραστηριότητες, όπως εμπορικές και τραπεζικές.

 

5.     Από αυτές επωφελήθηκε περισσότερο μια νέα κοινωνική τάξη, η αστική.

 

6.     Η γνωριμία με νέους πολιτισμούς άρχισε να κλονίζει τις προκαταλήψεις και τις αξίες παρελθόντος.

 

7.     Ανάπτυξη ποικίλων επιστημονικών κλάδων: της γεωγραφίας, της αστρονομίας, της ζωολογίας, της βοτανικής, της εθνολογίας και άλλων.

 

Ø  Αρνητικές, για τους λαούς των νέων χωρών / των ιθαγενών:

1.                   Οι Ευρωπαίοι επιδόθηκαν στην εντατική εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών σε βάρος των ιθαγενών  και επέβαλαν την αρχή των άνισων ανταλλαγών.

 

2.                   Θεώρησαν τους μη ευρωπαϊκούς λαούς ως υποδεέστερους και εκμεταλλεύσιμους.

 

3.                   Η πολιτική αυτή κληροδότησε πολλαπλά προβλήματα στον κόσμο, όπως:  

 

Ø  η δουλεία,

Ø  η αποικιοκρατία,

Ø  η υπανάπτυξη και

Ø  η φτώχεια των τρίτων χωρών, τα οποία υφίστανται μέχρι σήμερα.

 

(Σελ. 113) / 2.  Αναγέννηση και Ανθρωπισμός

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

• Τι είναι η Αναγέννηση

v Την ίδια εποχή με τις Ανακαλύψεις αλλά σε μεγαλύτερη χρονικά έκταση, το 15ο και 16ο αι., εκδηλώνεται στον ευρωπαϊκό χώρο ένα καλλιτεχνικό και πνευματικό ταυτόχρονα κίνημα, η Αναγέννηση.

 

v Στην προετοιμασία του κινήματος αυτού μεγάλη ήταν:

Ø  η συμβολή των Σταυροφοριών, που έστρεψαν το ενδιαφέρον της Δύσης στην Ανατολή

Ø   και της νέας κοινωνικής τάξης, της αστικής.

 

v Κύριο χαρακτηριστικό της Αναγέννησης είναι η αναβίωση των αξιών της κλασικής αρχαιότητας, για τη θεμελίωση ενός καινούριου κόσμου

 

• Μια νέα εικόνα του κόσμου

v Ο άνθρωπος διευρύνει τη σκέψη και τη δράση του και διαμορφώνει μια διαφορετική αντίληψη για τον κόσμο.

 

v Αυτή η νέα οπτική δε στηρίζεται στη δύναμη της παράδοσης, όπου κυριαρχούν η συνεχής μέριμνα για τη σωτηρία της ψυχής, η αποχή από τις χαρές της ζωής και η ιδέα της ματαιότητας, αλλά στην κριτική σκέψη, στην εξέλιξη, στις επιστήμες και στην ιδέα της προόδου.

 

v Σε αντίθεση με το Μεσαίωνα, ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται το επίκεντρο της παρατήρησης και του ενδιαφέροντος των λογίων, των σοφών και των καλλιτεχνών.

 

v Το σώμα, η επίγεια ζωή και η ομορφιά αποκτούν τη δική τους θέση στη ζωή του ανθρώπου και διαμορφώνουν μια νέα αντίληψη για τη ζωή.

 

v Κοιτίδα των πολιτιστικών εξελίξεων είναι οι ακμαίες οικονομικά πόλεις της Ιταλίας, όπως η Φλωρεντία, η Ρώμη, η Βενετία και το Μιλάνο.

 

v Στις πόλεις αυτές, οι πνευματικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες ενθαρρύνονται από διάσημους μαικήνες (= πλούσιους) της εποχής, όπως είναι:

Ø  οι ηγεμόνες της Φλωρεντίας Μέδικοι,

Ø  του Μιλάνου Σφόρτσα

Ø   και ο πάπας Ιούλιος Β΄.

 

• Ο Ανθρωπισμός

·        Η στροφή προς την αρχαιότητα

v Ο άνθρωπος της Αναγέννησης για να εκφράσει τις νέες αξίες στράφηκε προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό προκειμένου να αντλήσει τον αναγκαίο πνευματικό εξοπλισμό.

v  Άρχισε να μελετά, να μεταφράζει και να σχολιάζει συστηματικά τους αρχαίους συγγραφείς.

v Η στροφή αυτή προς τη βαθύτερη γνώση της αρχαιότητας ονομάστηκε ανθρωπισμός.

·        Οι ανθρωπιστές και η Ευρώπη των Διανοουμένων

v Οι ανθρωπιστές, οι φορείς του ανθρωπισμού, ταξιδεύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη για να διαδώσουν τις ιδέες τους, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ένα δίκτυο σχέσεων και πολιτισμού, που ονομάστηκε Πολιτεία των Γραμμάτων.

v  Έχουν βαθύ θρησκευτικό αίσθημα, ασκούν κριτική στις μεσαιωνικές αντιλήψεις και αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία.

v Γράφουν στη λατινική, η οποία παραμένει η κοινή γλώσσα των ανθρώπων των γραμμάτων και της Εκκλησίας.

v Υπερασπίζονται όμως τις εθνικές γλώσσες, στις οποίες συνθέτουν πολλά από τα έργα τους.

v Π.χ. Ο Έρασμος (1467-1536), ο πρίγκιπας της Πολιτείας των Γραμμάτων και κορυφαίος Ελληνιστής, σατιρίζει επικριτικά τις καταχρήσεις της Εκκλησίας, μάχεται υπέρ μιας ειρηνικής Ευρώπης και αποδίδει εξαιρετική σημασία στην παιδεία.

 

• Ο οικουμενικός άνθρωπος

v Οι ανθρωπιστές πιστεύουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να επιδίδεται σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ώστε να αποκτήσει μια πολυδιάστατη προσωπικότητα με πνευματικά, ψυχικά και σωματικά χαρίσματα.

 

v Επιδιώκουν να διαμορφώσουν με την κατάλληλη αγωγή ένα νέο τύπο ανθρώπου, τον οικουμενικό άνθρωπο (homo universalis), που καθορίζει ο ίδιος με τη γνώση και τον προσωπικό του αγώνα το πεπρωμένο (= τη μοίρα) του.

 

v Η φράση του ο Έρασμου σε κανέναν δεν υποχωρώ εκφράζει την παραπάνω άποψη.

 

v Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι μέθοδοι διδασκαλίας κατέχουν δεσπόζουσα / σημαντική θέση στην αγωγή που οραματίζονται οι ανθρωπιστές.

 

v Ιδρύονται πολλά νέα σχολεία, κολέγια και πανεπιστήμια που συμβάλλουν στη διάδοση των νέων ιδεών.

 

v Τα προγράμματα σπουδών, διευρύνονται και περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα μαθημάτων, ώστε οι μαθητές να αποκτούν συνολική μόρφωση.

• Η συμβολή των Ελλήνων λογίων

v  Οι ανθρωπιστικές σπουδές ενισχύθηκαν με την παρουσία σημαντικών ελλήνων λογίων στη Δύση πριν και μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους (1453).

 

v  Οι λόγιοι αυτοί πρόβαλαν τα ελληνικά γράμματα με το διδακτικό και εκδοτικό τους έργο.

 

v  Παράλληλα, ενίσχυσαν το ενδιαφέρον για την έκδοση αρχαίων ελληνικών κειμένων και τη συλλογή αρχαίων χειρογράφων από βιβλιοθήκες και ηγεμόνες.

 

v  Ανάμεσα σ' αυτούς διακρίθηκαν ιδιαίτερα ο διαπρεπής φιλόσοφος Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων (1355-1456) που έδρασε στον Μυστρά και ο επίσκοπος Νικαίας Βησσαρίων (1403-1472) από την Τραπεζούντα του Πόντου.

• Η γέννηση του τυπωμένου βιβλίου και η διάδοση της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού

v Η Αναγέννηση και ο Ανθρωπισμός γρήγορα επεκτάθηκαν και σε άλλες χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης.

 

v Οι συχνές μετακινήσεις καλλιτεχνών και λογίων διευκόλυναν τη διάδοση της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού.

 

v Η εφεύρεση της τυπογραφίας στον τομέα αυτό υπήρξε αποφασιστική.

v Το κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός συνέβη, όταν γύρω στο 1450 ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος από τη Μαγεντία της Γερμανίας χρησιμοποίησε κινητά μεταλλικά στοιχεία για την εκτύπωση των βιβλίων.

 

v Η ανακάλυψη αυτή διαδόθηκε με μεγάλη ταχύτητα. Το 1500 λειτουργούσαν τυπογραφεία σε 236 πόλεις της Ευρώπης και είχαν ήδη εκδοθεί 30-35 χιλιάδες τίτλοι βιβλίων.

 

v Αν και τα τυπωμένα πλέον βιβλία ήταν φθηνότερα και λιγότερο ογκώδη σε σχέση με τα μεσαιωνικά, μόνο οι άνθρωποι των πόλεων είχαν τη δυνατότητα να διαβάζουν και να μορφώνονται.

 

v Ο περισσότερος κόσμος ήταν αναλφάβητος και αμέτοχος στις εξελίξεις.

 

v  Η αρχή, όμως, έγινε και οι άνθρωποι ολοένα προσπαθούσαν για βελτίωση της θέσης τους στην κοινωνία.

 

 

                           

(Σελ. 120-123) / 3. Η θρησκευτική Μεταρρύθμιση  

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

 

·        Η κρίση στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οι ανθρωπιστές

v  Στο τέλος του Μεσαίωνα η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία βρίσκεται σε κρίση και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις θρησκευτικές

v  ανάγκες των πιστών, που τώρα είναι πιο προσωπικές.

v  Η ηθική διαφθορά συνοδεύει πολλούς εκπροσώπους της Εκκλησίας. 

v  Οι ανώτεροι κληρικοί  ζουν με  πολυτέλεια χωρίς να ενδιαφέρονται για το ποίμνιο τους / το λαό, ενώ οι κατώτεροι είναι παραμελημένοι και ζουν μέσα στην αμάθεια.

v  Οι χριστιανοί είναι ανήσυχοι από τους συνεχείς πολέμους, τις επιδημίες και τις προφητείες για το τέλος του κόσμου.

v  Χωρίς πνευματική καθοδήγηση, βρίσκονται σε σύγχυση και κυριαρχούνται από την ιδέα του θανάτου και την αγωνία για τη σωτηρία της ψυχής τους.

v  Η Εκκλησία εκμεταλλεύεται το μεταθανάτιο φόβο τους για την κόλαση πουλώντας έγγραφα άφεσης αμαρτιών, τα λεγόμενα συγχωροχάρτια.

v  Οι ανθρωπιστές καταδικάζουν αυτές τις πρακτικές της Εκκλησίας καθώς και τις δεισιδαιμονίες του λαού.

 

v  Αντιπροτείνουν μια ειλικρινή πίστη βασισμένη στο αληθινό μήνυμα του Χριστού. Υποστηρίζουν ότι αυτό θα το κατανοήσουν οι πιστοί με την άμεση επαφή τους με το θείο λόγο μέσω των μεταφράσεων της Αγίας Γραφής σε λαϊκή γλώσσα και χωρίς τη μεσολάβηση της επίσημης ερμηνείας των ιερών κειμένων από την Εκκλησία.

 

• Η προτεσταντική μεταρρύθμιση

v Η μαζική πώληση συγχωροχαρτιών στη Γερμανία προκάλεσε την έντονη αντίδραση του μοναχού και θεολόγου Μαρτίνου Λουθήρου (1483-1546).

 

v Τον Οκτώβριο του 1517 θυροκόλλησε σε ναό της Βιτεμβέργης ένα κατάλογο με 95 θέσεις, δηλαδή επιχειρήματα με τα οποία καταδίκαζε τα συγχωροχάρτια και υποστήριζε τις απόψεις του για τη θρησκεία.

 

v Ο πάπας προχώρησε στον αφορισμό του Μαρτίνου Λουθήρου (1520), όμως αυτός έκαψε δημόσια το σχετικό έγγραφο, τη βούλα (= έγγραφο που έφερε τη σφραγίδα του πάππα της Ρώμης).

 

v Η διδασκαλία του Λουθήρου, ο οποίος υποστήριζε ότι σωτηρία της ψυχής είναι αποτέλεσμα μόνο της πίστης, διαδόθηκε με μεγάλη ταχύτητα στη Γερμανία.  

 

v Ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄, που φοβόταν διάσπαση του κράτους, έθεσε το Λούθηρο εκτός νόμου ως αιρετικό και αποκήρυξε το Λουθηρανισμό.

 

v Οι οπαδοί του Λουθήρου και οι γερμανοί ηγεμόνες που τον υποστήριζαν διαμαρτυρήθηκαν και για το λόγο αυτό ονομάστηκαν διαμαρτυρόμενοι ή προτεστάντες.

 

v Ακολούθησε σύρραξη μεταξύ των οπαδών του Λουθήρου και των δυνάμεων του αυτοκράτορα, που τερματίστηκε με την υπογραφή της Ειρήνης της Αυγούστας (1555).

 

v Η συνθήκη αυτή αναγνώριζε τη νομιμότητα του Λουθηρανισμού και το δικαίωμα κάθε ηγεμόνα να επιβάλει στην επικράτειά του το δόγμα που ήθελε.

 

v  Με τον τρόπο αυτό η Γερμανία διαιρέθηκε σε κρατίδια ρωμαιοκαθολικά και σε κράτη διαμαρτυρόμενα.

 

v Η Μεταρρύθμιση διαδόθηκε και σε άλλες χώρες με διάφορες παραλλαγές, προκαλώντας την αντίδραση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

 

v Ακολούθησε περίοδος συγκρούσεων με αποκορύφωμα τη σφαγή στο Παρίσι δύο χιλιάδων Γάλλων προτεσταντών ή καλβινιστών (Ουγενότων), δηλαδή οπαδών του Γάλλου μεταρρυθμιστή Καλβίνου (1509-1564), τη νύκτα του Αγίου Βαρθολομαίου (24 Αυγούστου 1572).

 

v Μετά από αρκετές δεκαετίες αιματηρών πολέμων αποκαταστάθηκε τελικά η ειρήνη με το Διάταγμα της Νάντης (1598), που αναγνώριζε το δικαίωμα των καλβινιστών να ασκούν ελεύθερα τη λατρεία τους υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις.

• Οι αντιδράσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας

v Η διάδοση του Προτεσταντισμού ανάγκασε τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία να οργανώσει τη δική της μεταρρύθμιση, τη λεγόμενη Αντιμεταρρύθμιση.

 

v Στη Σύνοδο του Τρέντο (1545-1563) της Ιταλίας λήφθηκαν αποφάσεις για την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας και δραστικά μέτρα εναντίον της Μεταρρύθμισης.

 

v Στο πλαίσιο της ανανέωσης της Εκκλησίας κτίζονται καινούριοι επιβλητικοί ναοί σε ρυθμό μπαρόκ και με πλούσιο διάκοσμο.

 

v  Στόχος είναι η προβολή της δύναμης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και η επιβεβαίωση της υπεροχής του ρωμαιοκαθολικού δόγματος έναντι του προτεσταντισμού.

 

v Ταυτόχρονα, ενισχύεται η λατρεία της Θεοτόκου και πολλαπλασιάζονται οι εικόνες και οι τελετές, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των πιστών.

• Η Ευρώπη μετά τη Μεταρρύθμιση

v Έπειτα από ένα περίπου αιώνα μεταρρυθμίσεων η χριστιανική Ευρώπη είναι πνευματικά διαιρεμένη:

1.     Ο Προτεσταντισμός επικράτησε στη βόρεια Ευρώπη.

 

2.     Ο Ρωμαιοκαθολικισμός διατήρησε τη δύναμή του στη νότια.

3.      Η Ορθοδοξία κυριαρχεί στον ελληνικό χώρο, τα Βαλκάνια και τη Ρωσία.

 

v Η προτεσταντική μεταρρύθμιση προκάλεσε, εκτός από θρησκευτικές, γενικότερες μεταβολές στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.

 

v Η μετάφραση της Βίβλου σε εθνικές γλώσσες συνέβαλε στην ανάπτυξη των εθνικών λογοτεχνιών και στη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης.

 

v Η απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων του ανθρώπου δημιούργησε τις προϋποθέσεις :

Ø  για την εξέλιξη των επιστημών,

Ø  τον εκδημοκρατισμό των θεσμών,

Ø  την οικονομική ανάπτυξη και

Ø  την κοινωνική ελευθερία.